Η Τουρκική εισβολή στην Κυπριακή Δημοκρατία, επιχειρησιακά γνωστή με την κωδική ονομασία «Αττίλας», εκδηλώθηκε την αυγή της 20ής Ιουλίου 197...
Σαν σήμερα η μαύρη επέτειος του «Αττίλα»: 20 Ιουλίου 1974 ξεκινά η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο
Η επιχείρηση περιελάμβανε ευρείας κλίμακας αποβατικές και αεροπορικές ενέργειες, που εκτελέστηκαν από δύναμη περίπου 40.000 Τούρκων στρατιωτών, υπό τη διοίκηση του αντιστρατήγου Νουρετίν Ερσίν. Παρά την έντονη στρατιωτική κινητικότητα της Άγκυρας, η αντίδραση της ελληνικής και κυπριακής πλευράς υπήρξε ανεξήγητα καθυστερημένη. Οι ελληνικές στρατιωτικές αρχές εκτίμησαν εσφαλμένα ότι η Τουρκία δεν θα υλοποιούσε τις απειλές της, εκλαμβάνοντάς τις ως μέσο πίεσης. Ως αποτέλεσμα, το στρατηγικό πλεονέκτημα πέρασε ολοκληρωτικά στα χέρια της Τουρκίας, η οποία ισχυρίστηκε πως η ενέργειά της δεν συνιστούσε εισβολή, αλλά «ειρηνική επέμβαση» στο πλαίσιο των δικαιωμάτων της ως εγγυήτρια δύναμη, μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου κατά του Προέδρου Μακαρίου.
Η Έναρξη της Επιχείρησης
Λίγο μετά τις 5 π.μ. της 20ής Ιουλίου, τουρκικά αποβατικά σκάφη άρχισαν ανενόχλητα να αποβιβάζουν στρατεύματα στην περιοχή Πέντε Μίλι, δυτικά της Κερύνειας. Παράλληλα, τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη και ελικόπτερα εξαπέλυσαν σφοδρές επιθέσεις εναντίον στόχων στη Λευκωσία και την Κερύνεια, ενώ πραγματοποιήθηκαν ρίψεις αλεξιπτωτιστών σε καίριες θέσεις. Οι άμαχοι βρέθηκαν απροστάτευτοι, αντιμετωπίζοντας βιαιοπραγίες, εκτελέσεις και βιασμούς.
Η απουσία αεροπορικής υπεροχής και η επιχειρησιακή αδράνεια από πλευράς Αθηνών επέτρεψαν στους Τούρκους να εδραιώσουν ισχυρό προγεφύρωμα και να προωθηθούν από την Κερύνεια προς τον Άγιο Ιλαρίωνα, επιδιώκοντας την ένωση με τον τουρκοκυπριακό θύλακο της Λευκωσίας.
Αντίσταση υπό άνισους όρους
Όταν η Εθνική Φρουρά και η ΕΛΔΥΚ έλαβαν την εντολή να εμπλακούν, πολέμησαν με αξιοθαύμαστο ηρωισμό, παρά την αριθμητική και υλική κατωτερότητά τους. Οι συνολικές δυνάμεις αριθμούσαν περίπου 12.000 άνδρες, υπό την ηγεσία του ταξιάρχου Μιχαήλ Γεωργίτση – ο οποίος είχε διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο και στο πραξικόπημα κατά του Μακαρίου. Η αυθόρμητη κινητοποίηση του ελληνοκυπριακού πληθυσμού ενίσχυσε την αντίσταση, με πολίτες να πολεμούν με ελάχιστα μέσα και πρωτοφανή αυταπάρνηση.
Η Αθήνα σε κατάσταση αποσύνθεσης
Η στρατιωτική χούντα στην Ελλάδα, αιφνιδιασμένη και ανίκανη να αντιδράσει οργανωμένα, κήρυξε γενική επιστράτευση, η οποία εξελίχθηκε σε πρωτοφανές φιάσκο. Ο υποτιθέμενα πανίσχυρος στρατός, υπό τη διοίκηση των ίδιων των πραξικοπηματιών, αποδείχθηκε διοικητικά διαλυμένος και ανέτοιμος για ουσιαστική στρατιωτική αντίδραση.
Ο Αμερικανός υφυπουργός Εξωτερικών Τζόζεφ Σίσκο, ενεργώντας για λογαριασμό του Χένρι Κίσινγκερ, βρέθηκε στην Αθήνα σε μια απέλπιδα προσπάθεια διαμεσολάβησης. Στη συνάντηση με τον στρατηγό Μπονάνο, ο δικτάτορας Δημήτριος Ιωαννίδης φέρεται να εξερράγη φραστικά, κατηγορώντας τις ΗΠΑ για εξαπάτηση και δηλώνοντας πως «θα κηρύξουμε πόλεμο». Έκτοτε, εξαφανίζεται από το προσκήνιο.
Σαν σήμερα η μαύρη επέτειος του «Αττίλα»: 20 Ιουλίου 1974 ξεκινά η Τουρκική εισβολή στην Κύπρο
Η διεθνής αντίδραση και η κατάρρευση του μετώπου
Το βράδυ της 20ής Ιουλίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθετεί το Ψήφισμα 353, ζητώντας την άμεση παύση των εχθροπραξιών και την αποχώρηση όλων των ξένων στρατευμάτων από το νησί. Ωστόσο, το ψήφισμα αγνοείται από την Τουρκία, η οποία προχωρά ακάθεκτη στην υλοποίηση των στρατηγικών της σχεδίων. Η διεθνής αντίδραση χαρακτηρίζεται από χλιαρότητα και απραξία.
Την επόμενη ημέρα, οι μάχες εντείνονται δραματικά. Οι ελληνικές δυνάμεις επιχειρούν ανεπιτυχώς να αποκόψουν τη σύνδεση του τουρκικού προγεφυρώματος με τον θύλακο της Λευκωσίας. Στην Αθήνα, οι στρατηγοί απορρίπτουν πρόταση για απευθείας επέμβαση στην Κύπρο, θεωρώντας την καταδικασμένη σε αποτυχία.
Εσωτερικά λάθη και επιχειρησιακά ατυχήματα
Η τουρκική πλευρά, παρά την υπεροχή της, δεν στερείται απωλειών. Από ασυνεννοησία, η τουρκική πολεμική αεροπορία βυθίζει το τουρκικό αντιτορπιλικό «Κοτσατεπέ», θεωρώντας το λανθασμένα ως ελληνικό στόχο.
Στις 22 Ιουλίου, καταγράφεται σοβαρό επεισόδιο φίλιων πυρών. Ελληνικά μεταγωγικά αεροσκάφη τύπου Noratlas, τα οποία μετέφεραν καταδρομείς στην Κύπρο, γίνονται κατά λάθος στόχος της κυπριακής αντιαεροπορικής άμυνας. Το αποτέλεσμα είναι τραγικό: ένα αεροσκάφος καταρρίπτεται και δεκάδες στρατιώτες σκοτώνονται.
Την ίδια ημέρα, οι Τούρκοι εντείνουν τις επιθετικές τους ενέργειες, αποβιβάζουν τεθωρακισμένα και καταλαμβάνουν την Κερύνεια. Η ανακωχή τίθεται σε εφαρμογή στις 4 μ.μ., βάσει συμφωνίας που επιτεύχθηκε μεταξύ του Σίσκο και του ναυάρχου Πέτρου Αραπάκη. Παρ’ όλα αυτά, παραβιάζεται επανειλημμένα από την τουρκική πλευρά.
Στο τέλος της πρώτης φάσης της εισβολής, οι τουρκικές δυνάμεις ελέγχουν το 3% της κυπριακής επικράτειας, έχοντας δημιουργήσει ένα ασφαλές και στρατηγικά κρίσιμο προγεφύρωμα.
COMMENTS