Η αποβατική άσκηση στον κόλπο της Αντιόχειας: Η πρόβα πολέμου πριν την εισβολή στην Κύπρο

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974 δεν ήταν μια αιφνίδια αντίδραση σε γεγονότα, αλλά το αποτέλεσμα μεθοδικής και στρατιωτικά...

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου 1974 δεν ήταν μια αιφνίδια αντίδραση σε γεγονότα, αλλά το αποτέλεσμα μεθοδικής και στρατιωτικά οργανωμένης προετοιμασίας από την Άγκυρα. Μία από τις πιο καθοριστικές ενέργειες πριν από την επιχείρηση υπήρξε η αποβατική άσκηση στον Κόλπο της Αντιόχειας, η οποία πραγματοποιήθηκε στις αρχές Ιουλίου 1974, λίγες μόνο ημέρες πριν το τουρκικό στρατιωτικό αποβατικό σώμα αποβιβαστεί στις ακτές της Κερύνειας.

Η συγκεκριμένη άσκηση διεξήχθη στον Κόλπο της Αλεξανδρέττας, περιοχή με στρατηγική γεωγραφική σημασία για την Τουρκία, καθώς απέχει λιγότερο από 100 ναυτικά μίλια από τις βόρειες ακτές της Κύπρου. Στην άσκηση συμμετείχαν πεζοναύτες, αποβατικά σκάφη, αρματαγωγά, τεθωρακισμένα και αεροπορικές δυνάμεις, με στόχο την πλήρη προσομοίωση συντονισμένης αποβατικής επιχείρησης. Επρόκειτο ουσιαστικά για μια πρόβα τζενεράλε, κατά την οποία οι τουρκικές δυνάμεις δοκίμασαν επιχειρησιακά σχέδια, σήματα, μετακινήσεις δυνάμεων, καθώς και τη συνεργασία στρατού, ναυτικού και αεροπορίας. Ό,τι εφαρμόστηκε σε εκείνη την άσκηση, θα εφαρμοζόταν πιστά λίγες μέρες αργότερα στην κυπριακή ακτή Πέντε Μίλι.

Κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του Ελληνικού κλιμακίου της ΚΥΠ στην Κύπρο, που εντόπιζε και προειδοποιούσε για τις αυξημένες κινήσεις και τη φύση της άσκησης, η τουρκική πολεμική μηχανή έκανε τις τελευταίες πρόβες πριν τη μεγάλη επίθεση. Οι πληροφορίες είχαν φτάσει, οι ενδείξεις ήταν σαφείς, τα πλοία και τα στρατεύματα είχαν ήδη πάρει θέσεις. Ωστόσο, η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Ελλάδας και της Κύπρου είτε δεν αντέδρασε είτε αδιαφόρησε. Η Αθήνα και η Λευκωσία του πραξικοπηματικού καθεστώτος του Νίκου Σαμψών ήταν απλώς απούσες.

Γιατί η απουσία αυτή δεν ήταν αμέλεια ή αδυναμία.

Ήταν προμελετημένη.

Όλα δείχνουν πως το έγκλημα ήταν προσχεδιασμένο και προδομένο εκ των έσω. Η αποβατική άσκηση δεν έκρυβε τίποτα. Ήταν φανερή, θορυβώδης και προκλητική. Ήταν προειδοποίηση, ήταν προπομπός. Όμως τίποτα δεν κινητοποιήθηκε από την ελληνική πλευρά. Οι Ένοπλες Δυνάμεις στην Κύπρο δεν τέθηκαν σε ετοιμότητα, η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας δεν προειδοποίησε ούτε προέβλεψε, ενώ το ίδιο το καθεστώς στην Κύπρο είχε στραμμένο το βλέμμα του στη διατήρηση της εξουσίας μέσω του πραξικοπήματος κατά του Μακαρίου.

Σε μια ακόμα κρίσιμη στιγμή, τα δύο υποβρύχια του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, ο «Γλαύκος» και ο «Νηρεύς», οπλισμένα με συνολικά 13 τορπίλες το καθένα, είχαν τη δυνατότητα να βυθίσουν σημαντικό μέρος του τουρκικού αποβατικού στόλου και να αλλάξουν δραματικά την πορεία της εισβολής. Ωστόσο, και αυτά δέχθηκαν διαταγή να επιστρέψουν στη βάση τους χωρίς να εμπλακούν.

Τα ελληνικά υποβρύχια «Γλαύκος», «Πρωτεύς» και «Τρίτων» βρίσκονταν σε θαλάσσια περιπολία εκείνες τις ημέρες του Ιουλίου του 1974. Τα δύο υποβρύχια, τα οποία είχαν αναπτυχθεί στην περιοχή από τις 19 Ιουλίου, ήταν έτοιμα να πλήξουν τον τουρκικό αποβατικό στόλο και να ανατρέψουν την πορεία της εισβολής. Καθένα από αυτά έφερε 13 τορπίλες, με τις οποίες θα μπορούσαν να ισοπεδώσουν σχεδόν ολόκληρο τον τουρκικό αποβατικό στόλο, αλλά η δράση τους απαγορεύτηκε. Ωστόσο, ο Αντιναύαρχος Αραπάκης, επικεφαλής του Πολεμικού Ναυτικού, διέταξε την επιστροφή τους στο Αιγαίο, επικαλούμενος πολιτικές και στρατηγικές εκτιμήσεις. Η απόφαση αυτή ελήφθη παρά τις σαφείς ενδείξεις για την επικείμενη τουρκική επίθεση και την ετοιμότητα των ελληνικών υποβρυχίων να αναλάβουν δράση.

Η εντολή αυτή, που στερούσε από την ελληνική πλευρά κρίσιμη ναυτική δράση, συνδέεται με την ευρύτερη εικόνα της αδράνειας και της προδοσίας που επικράτησε εκείνη την περίοδο. Όπως δήλωσε ο Χαραλάμπης Γιακουβάκης, μέλος του πληρώματος του «Γλαύκου», «νιώσαμε προδομένοι όταν μας είπαν να επιστρέψουμε». Η απόφαση αυτή, σε συνδυασμό με την αδράνεια της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας, συνέβαλε στην αποτυχία της ελληνικής πλευράς να αντιδράσει αποτελεσματικά στην τουρκική εισβολή.

Η τουρκική στρατιωτική προετοιμασία κορυφώθηκε στην απόλυτη επιχειρησιακή ετοιμότητα, χάρη σε αυτή την άσκηση στον Κόλπο της Αντιόχειας. Όμως, η πραγματική επιτυχία της επιχείρησης δεν οφείλεται μόνο στη δύναμη πυρός της Τουρκίας. Οφείλεται και στη σιωπή, την αδράνεια και τελικά την προδοσία εκείνων που όφειλαν να υπερασπιστούν την Κύπρο. Υπό το άγρυπνο βλέμμα της ΚΥΠ, που φώναζε για το αυτονόητο, η πολιτική ηγεσία κώφευε.

Γιατί όλα ήταν ήδη κανονισμένα.

Γιατί η Κύπρος είχε ήδη παραδοθεί, πριν ακόμα πέσει η πρώτη σφαίρα.

Με σήμα στο ΝΑΤΟ, τους κάρφωσαν στους Τούρκους

Την παραμονή της τουρκικής εισβολής, 19 Ιουλίου 1974, δεν υπήρχαν απλώς φήμες, αλλά σαφείς πληροφορίες για τη συγκέντρωση στρατευμάτων στα τουρκικά παράλια απέναντι από την Κύπρο. Οι πληροφορίες ανέφεραν την προετοιμασία αποβατικών πλοίων, αλλά οι άνθρωποι του Ιωαννίδη καθησύχαζαν ότι είχαν διαβεβαιώσεις πως δεν πρόκειται να συμβεί τίποτα και επρόκειτο απλώς για συνήθεις ασκήσεις των Τούρκων. Ακόμα και όταν ο τουρκικός αποβατικός στόλος βρισκόταν έξω από την Κερύνεια, οι οδηγίες ήταν: «Μην ανησυχείτε, διεξάγεται άσκηση».

Το Ελληνικό Ναυτικό από την προηγούμενη μέρα είχε βγάλει εκτός ναυστάθμου τα υποβρύχια αρχικώς για ασκήσεις, που στη συνέχεια μετατράπηκαν σε πολεμικές περιπολίες, χωρίς όμως οδηγίες για εμπλοκή. Σε εκείνες τις κρίσιμες στιγμές, η Διοίκηση Υποβρυχίων έστειλε σήμα στο ΝΑΤΟ με αριθμό DY 541 και ενημέρωσε για τις κινήσεις των υποβρυχίων. Το σήμα γνωστοποιήθηκε στα μέλη του ΝΑΤΟ και φυσικά στην Τουρκία, η οποία γνώριζε πλέον τις κινήσεις των υποβρυχίων «Γλαύκος» και «Νηρεύς», που είχαν λάβει διαταγές να κατευθυνθούν στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου και να περιπολούν στα ανατολικά και τα δυτικά της Κερύνειας.

Στην άκρως απόρρητη έκθεση του πλωτάρχη Γαβριήλ αναφέρεται: «Ανεξαρτήτως υποχρεώσεως της ΣΥΒ ως προς την έκδοσιν SUBNOTE (DY541), τούτο δεν έπρεπε να εκδοθεί, διότι ούτως καθίστατο γνωστόν εις τους Τούρκους η περίπου θέσις των υποβρυχίων». Το σήμα αυτό είχε σταλεί στις 19 Ιουλίου 1974, στη 1:50 μ.μ., λίγες μόνο ώρες προτού γίνει η απόβαση στην Κερύνεια. Μέχρι σήμερα δεν έχει απαντηθεί πειστικά από κανέναν αν επρόκειτο για τραγική γκάφα ή για μέρος κάποιας σκοτεινής συνωμο

mwlonlave.com