Το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα , με απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων βρέθηκε σε “φάση εκκρεμότητας”, παρότι η Ελλάδα συγκαταλέγονταν στους νικητές ...
Το Βορειοηπειρωτικό Ζήτημα, με απόφαση των Μεγάλων Δυνάμεων βρέθηκε σε “φάση εκκρεμότητας”, παρότι η Ελλάδα συγκαταλέγονταν στους νικητές και μάλιστα στα πεδία μαχών επί της Βορείου Ηπείρου. Και στις δεκαετίες που προηγήθηκαν του πολέμου, είχε γίνει σαφές ότι «στη Βόρειο Ήπειρο ο ιμπεριαλισμός της Δύσης αποκαλύφθηκε χωρίς κανένα πρόσχημα. Ένας ολόκληρος λαός, αδιαμφισβήτητα ελληνικός από την αυγή της πρωτοϊστορίας, στερήθηκε των φυσικών του δικαιωμάτων διότι έτσι όριζαν οι γεωπολιτικές προτεραιότητες και τα γεωοικονομικά συμφέροντα των Δυτικών δυνάμεων» (Κώστας Χατζηαντωνίου, “Χιμάρα, το άπαρτο κάστρο της Βόρειας Ηπείρου).
Σημειωτέον, ότι η επιστροφή της Βορείου Ηπείρου στην Ελλάδα είχε «καθορισθεί και με την Ιταλοελληνική συμφωνία Τιτόνι-Βενιζέλου στα 1919, την οποία κατόπιν αρνήθηκε να εκτελέσει η Ιταλία», η οποία εκείνη την περίοδο ήταν σαφώς εχθρική απέναντι στην Ελλάδα, όπως φάνηκε ιδιαίτερα και στο Μικρασιατικό (“Οι εθνικές μας διεκδικήσεις”, εκδ. “Δημοκρατική Ομάδα” 1-10-1944).
Με την πεποίθηση ότι η Ελλάδα θα βρίσκεται από την πλευρά των νικητών του πολέμου ήδη στις πρώτες μέρες της απελευθέρωσης τον Οκτώβριο 1944, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ξεκαθάρισε ότι «η Βόρειος Ήπειρος αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Ελλάδος και έχει προφανώς καθαγιασθεί και από τους τάφους των ηρώων μας».(“Ιστορία του Ελληνικού Έθνους”, τόμος 36, σελ. 90). Όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια όμως η Βόρειος Ήπειρος σχεδόν ξεχάστηκε μέσα στην αντιπαράθεση του Ψυχρού Πολέμου ακόμα και από την Αθήνα.
Οι επιστολές Ζαχαριάδη
Εντελώς διαφορετική από τη θέση της επίσημης Ελλάδας για τον Ελληνισμό της Βορείου Ηπείρου ήταν ήδη από την ίδρυσή του η θέση του ΚΚΕ. Ακολουθώντας τις επιταγές της Κομμουνιστικής Διεθνούς, όπως έπραξε και για το Μακεδονικό (Αλ. Δάγκας, Γ. Λεοντιάδης, “Κομιντέρν και Μακεδονικό Ζήτημα”), οι ελληνικές διεκδικήσεις επί της Βορείου Ηπείρου χαρακτηρίζονταν από το ΚΚΕ έκφραση του ελληνικού «ιμπεριαλιστικού εθνικισμού».
Στην Απόφαση της 2ης Ολομέλειας του ΚΚΕ αναφέρεται για Βόρειο Ήπειρο, Κύπρο και Δωδεκάνησα: «Παρά τις ισχυρές εξωτερικές πιέσεις που τις χωρίζουν οι κυρίαρχες τάξεις της χώρας μας, εσωτερικά όλες μαζί, μα η κάθε μερίδα για λογαριασμό της, αποβλέπουν στον ολοκληρωτικό εκφασισμό, στην αποκατάσταση της εσωτερικής “εθνικής ενότητας” για την ενεργητικώτερη επιδίωξη της πραγματοποίησης των εξωτερικών ιμπεριαλιστικών τους βλέψεων.
Για τον σκοπό αυτό οι κυρίαρχες τάξεις δραστηριοποιούν εξαιρετικά την εθνικιστική προπαγάνδα και τον ιμπεριαλιστικό αλυτρωτισμό (Βόρεια Ήπειρο, Κύπρο, Δωδεκάνησα). Ο υπερεθνικιστικός φανατισμός, που οι κυρίαρχες τάξεις ξεσήκωσαν γύρω από το Βορειοηπειρωτικό και οι ακράτητες στρατιωτικοπολεμικές προετοιμασίες, δείχνουν ότι οι κυρίαρχες τάξεις εντείνουν τεράστια την υπερπατριωτική επεξεργασία του λαού και κατά πρώτον λόγον της νεολαίας και την υλική προετοιμασία του πολέμου». (“Πέντε χρόνια Αγώνες 1931-1936″, 1946, σελ. 250).
Η κήρυξη του πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδας τον Οκτώβριο του 1940 άλλαξε άρδην τη στάση του ΚΚΕ ως προς τα εθνικά ζητήματα εν γένει, κάτι που φάνηκε και με τις τρεις ανοιχτές επιστολές Ζαχαριάδη για τη φύση του πολέμου που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο 1939. Στην πρώτη επιστολή του (31-10-1940) αναφέρει πως «ο φασισμός του Μουσολίνι χτύπησε την Ελλάδα πισώπλατα, δολοφονικά και ξετσίπωτα με σκοπό να την υποδουλώσει και εξανδραποδίσει… Σήμερα όλοι οι Έλληνες παλεύουμε για τη λευτεριά, την τιμή, την εθνική μας ανεξαρτησία».
Στη δεύτερη επιστολή (26-11-1940) υπερθεματίζει: «ολόκληρος ό λαός της Ελλάδας ξεσηκώθηκε σαν ένας άνθρωπος και χάλασε τα σχέδια τον φασισμού. Με το αίμα του ό λαός εξασφάλισε τη λευτεριά και την ανεξαρτησία του». Στην τρίτη επιστολή, όμως (15-1-1941), ο αρχηγός του ΚΚΕ εμφανίζεται εντελώς διαφορετικός: «Ο Μεταξάς από την πρώτη στιγμή έκανε πόλεμο φασιστικό, κατακτητικό πόλεμο… Αφού διώξαμε τους Ιταλούς από την Ελλάδα, βασική προσπάθεια μας έπρεπε να είναι να κάνουμε μια ξεχωριστή, έντιμη και δίχως παραχωρήσεις ελληνοϊταλική ειρήνη, πράγμα πού μπορούσε να γίνει με τη μεσολάβηση της ΕΣΣΔ, ή μοναρχοφασιστική δικτατορία συνέχισε τον πόλεμο για λογαριασμό, όχι του λαού τής Ελλάδας, μα τής πλουτοκρατίας και του αγγλικού ιμπεριαλισμού».
Το ΕΑΜ για το Βορειοηπειρωτικό
Η θέση αυτή παρέμεινε σε ισχύ μόνο μερικούς μήνες, μέχρι την 6η Ολομέλεια της Κεντρικής Επιτροπής, η οποία –δύο μήνες μετά την κατάληψη της Αθήνας– καλούσε στις 16 Ιουλίου 1941 «τον ελληνικό λαό, όλα τα κόμματα και τις οργανώσεις του σ’ ένα εθνικό μέτωπο της απελευθέρωσης». Το αποτέλεσμα ήταν η ίδρυση του ΕΑΜ (Σεπτέμβριος 1941) και ενώ ο Ζαχαριάδης βρισκόταν ήδη έγκλειστος, πρώτα στις φυλακές “Λέζελ” της Βιέννης και μετά στο Νταχάου.
Οι προηγούμενες θέσεις του αποσιωπήθηκαν επιμελώς και στο πρόγραμμά του το ΕΑΜ εμφανίστηκε ως εθνική πατριωτική οργάνωση που αγωνίζονταν όχι μόνο για λαϊκή κυριαρχία και για εθνική απελευθέρωση, αλλά και για την απελευθέρωση του αλύτρωτου Ελληνισμού, συμπεριλαμβανομένης και της Βορείου Ηπείρου. Η στροφή σε θέσεις, που παλιότερα χαρακτηρίζονταν “εθνικιστικές”, είχαν σαν αποτέλεσμα το ΕΑΜ να αποκτήσει στην κατοχή τη στήριξη πολύ μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού.
Η στάση του ΚΚΕ άρχισε, όμως, να αλλάζει προς το τέλος της κατοχής ιδιαίτερα στο Μακεδονικό. Με την απελευθέρωση και πριν ακόμα επιστρέψει στην Ελλάδα, ο Ζαχαριάδης δήλωσε από το Παρίσι ότι «έγερσις αξιώσεων δια την Βόρειον Ήπειρον και την Ανατολικήν Ρωμυλίαν, θα απετέλει παράγοντα κινδύνου για την σύμπραξη των Βαλκανικών Χωρών».
COMMENTS