Γοργόνειο: Το ψυχολογικό όπλο με σκοπό να σπείρει τον φόβο στον εχθρό

Το επίσημα της ασπίδας ήταν ψυχολογικό όπλο με σκοπό να σπείρει τον φόβο στον εχθρό πρίν ή κατά την διάρκεια της μάχης Το γοργόνειο ασπίδας ...

Το επίσημα της ασπίδας ήταν ψυχολογικό όπλο με σκοπό να σπείρει τον φόβο στον εχθρό πρίν ή κατά την διάρκεια της μάχης

Το γοργόνειο ασπίδας που βρέθηκε στις αρχαιολογικες ανασκαφές το 1960 μέσα σε πηγάδι στο βόρειο τμήμα του αρχαιολογικού χώρου κοντά στο στάδιο, φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας.

Αποτελείται από δύο χάλκινα ελάσματα, σφυρήλατα περίτμητα συναρμολογημένα σε σύνολο που διακοσμούσε την ασπίδα κάποιου πολεμιστή. Από άλλα υπολείματα που βρέθηκαν συμπεραίνουμε ότι η ασπίδα ήταν στρογγυλή διαμέτρου 85,5 εκατοστών, ενώ το επίσημα έχει διαστάσεις 68 x 68 εκατοστά.

Η περιφέρεια της ασπίδας ήταν στολισμένη με οδοντοτή εξωτερικά και πλεκτή ταινία πιο μέσα. Η σύνθεση του έργου είναι σύνθετη και προκαθορισμένη, όπως διαφαίνεται από το αδρά χαραγμένο σχέδιο σε ορισμένα σημεία. Αποτελείται από δύο μέλη. Στο επάνω μισό μέρος της ασπίδας, ο θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα κάθετα δομημένο σύνολο στο οποίο κυριαρχεί κατοπτρική συμμετρία που ισοζυγεί, ενώ το κάτω μισό είναι οριζόντιο από τα δεξιά προς τα αριστερά.

Έλασμα με παράσταση γοργονείου το οποίο βρέθηκε νότια του Παρθενώνα. Το πρόσωπο της Μέδουσας Γοργούς πλαισιώνουν τα μαλλιά της με δώδεκα τούφες που απολήγουν σε φίδια. Το στρογγυλό αυτό γοργόνειο πρέπει μάλλον να χρησίμευε ως επίσημα (έμβλημα) ασπίδας αν και θα μπορούσε να προέρχεται και από τη διακόσμηση ενός μεγάλου χάλκινου αγγείου.

Εικονίζει πάνοπλο μυθικό τέρας με κεφαλή και κορμό γοργόνας, φτερούγες γρύπα που ξεκινούν από τον θώρακα, σώμα και ουρά Τρίτωνα από την μέση και κάτω, και μπροστινά πόδια αρπακτικού λιονταριού να τινάζονται. Είναι ντυμένο με λέπια σε όλο το κορμό, φοράει ζώνη στη μέση, αλυσίδα στο λαιμό και κρατάει με χέρια στιβαρά δυό όρθια αντικρυστά φίδια που σφυρίζουν απειλιτικά έτοιμα να εκτιναχτούν.

Η κεφαλή είναι οπλισμένη με κράνος με φαρδύ λοφίο, με τις ουρές να κρέμονται δεξιά και αριστερά του κορμού φτάνοντας μέχρι τη μέση. Οι ένθετοι οφθαλμοί έχουν χαθεί. Οι γωνίες των ματιών, τα δόντια και η γλώσσα ήταν ζωγραφισμένα με κατακόκκινο κινναβαρίτη που τώρα έχει σκουριάσει.

Γοργόνειο, έκθεμα Βρετανικού Μουσείου

Τα επισήματα ασπίδας, αρχικά ανατολίζοντος ρυθμού ή και με ζωικές και φυτικές παραστάσεις έκαναν την εμφάνισή τους από τον 8ο αι. π.Χ. στις απεικονείσεις πολεμικών σκηνών επάνω σε αττικά αγγεία της ύστερης γεωμετρικής εποχής, ενώ περιγραφές τους συναντάμε και σε λογοτεχνικά κείμενα της αρχαϊκής εποχής. Αργότερα ακολούθησαν γοργόνεια καει απεικονίσεις τεράτων, όπως το συγκεκριμένο εύρημα.

Το επίσημα της ασπίδας ήταν ψυχολογικό όπλο με σκοπό να σπείρει τον φόβο στον εχθρό πρίν ή κατά την διάρκεια της μάχης. Η θέα του ήταν συνδεδεμένη με σκηνές αφόρητου πόνου, φρίκης και κινδύνου θανάτου, κάτι πολύ δύσκολο για εμας να το εκλάβουμε στην σημερινή μας εποχή. Ευρήματα έχουμε κυρίως στον χώρο της Ολυμπίας.